نامسلمان

 وهابیون معتقدند که طبق نظر علمای اهل سنت نذر برای غیر خدا جایز نیست و چون شیعه نذربرای امامان و بزرگان دین را جایز می داند پس مشرک است .

در این مطلب مستنداتی برای جواز نذر برای غیر خدا بیان خواهیم نمود.
در آغاز سخن برای روشن شدن موضوع سوال، توجه و عنایت به این نکته لازم است، از میان اهل سنت تنها گروه بدعت گزار وهابیت که خود را منتسب به اهل سنت می_دانند، نذر کردن برای پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و اولیای الهی را معصیت و حرام می_دانند، نه همه علمای اهل سنت.
ابن تیمیمه بنیانگذار این گروه می گوید: علمای ما جایز نمی دانند که کسی برای قبر یا مجاوران آن چیزی نذر کند، خواه پول باشد یا روغن چراغ یا شمع یا حیوان و غیر این امور تمام این نوع نذرها معصیت و حرام است.[1]
برای اثبات بطلان ادعای وهابی_ها و روشن شدن پاسخ سوال پرسشگر ارجمند تأمل و دقت به مطالب زیر لازم است.
اگر کسی حیوانی را به قصد عبادت برای خدا ذبح کند ـ همان گونه که بت پرستان انجام می_دادند ـ این عمل شرک آلود بوده و از اسلام خارج شده است، چه اعتقاد به الوهیت آن_ها داشته باشد و یا آن که به قصد تقرّب به آن_ها این عمل را انجام داده باشد. شکّی نیست که نذر برای غیر خدا به این مقصد که آن شخص شایستگی برای نذر دارد، از آن جهت که مالک اشیاء بوده و زمام امور به دست او است، کفر و شرک محسوب می_شود، زیرا نذر از اعظم عبادات است. ولی اگر مقصد نذر کننده این باشد که حیوانی را از طرف انبیاء و اوصیا یا مؤمنین ذبح کند که نذرش در واقع صدقه ای باشد تا ثواب آن را به پیامبر و اولیای الهی هدیه نماید، قطعاً اشکالی ندارد.
زیرا رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمود: ارزش اعمال به نیّت هاست[2]با توجه به این اصل باید میان عمل یک فرد موحّد که گوسفندی را برای پیامبر یا ولی نذر می_کند یا آن را ذبح می نماید، با عمل یک مشرک که گوسفندی را در برابر بت ها ذبح می_کرد فرق نهاد، هر چند شکل این دو عمل مشابه است، ولی باطن آن_ها با یکدیگر قابل قیاس نیست، چون انسان موحّد برای خدا نذر کرده و برای درک ثواب خدا آن را ذبح می_کند، در حالی که مشرکان به نام بت و به درخواست پاداش از آن_ها ذبح می_کردند.
هرگاه ظاهر عمل مقیاس قضاوت و داوری باشد مناسک حج کاملاً شبیه اعمال مشرکان است، آنان بر گرد بت_های خود می چرخیدند و می پرستیدند، ما نیز بر دور کعبه طواف می کنیم و حجر را می بوسیم، آنان گوسفندان خود را روز منی به نام بت ها ذبح می کردند و ما نیز همان روز قربانی می_کنیم، به هیچ وجه روا نیست این دو عمل مشابه را یکسان تلقی کنیم، چون محرک بت پرست جلب رضای بتان است، در حالی که محرک موحّد جلب رضای خداست، موحّد ثواب عمل را به نبی و وصی اهدا می_کند، و روایات نیز بر چنین عملی صحّه می_گذارد.[3]
روایت شده که پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ حیوانی را به دست خود قربانی نمود و عرض کرد: بار خدایا این قربانی را از طرف من و هرکسی که از امتم قربانی نکرده است باشد[4]. در روایتی وارد شده که امام علی ـ علیه السلام ـ به طور مستمر از طرف رسول خدا قوچ قربانی می_کرد و می_فرمود: رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ وصیّت کردکه دائماً از طرف او قربانی کنم.[5]
در این جا برای اکمال سخن نظریه دو محقق از نویسندگان اهل سنت را می_آوریم: 1ـ خالدی در کتاب صلح الأخوان می_نویسد: مسئله نذر، دائر مدار نیّت و انگیزه نذر کنندگان است، چرا که (ارزش اعمال به نیت هاست) چنان چه قصد نذر کننده، خود میّت و تقرّب به او باشد، قطعاً چنین نذری جایز نیست، امّا اگر قصد او خداوند متعال باشد ولی نفع آن به شکلی به انسان_ها برسد و ثوابش به میّت مورد نظر هدیه شود، نه تنها جایز است بلکه وفا به این نذر واجب است.[6]
2ـ عزّامی، نیز در کتاب (فرقان القرآن) آورده است: .... اگر کسی در مورد انگیزه مسلمانان از نذر و قربانی برای انبیاء و صالحین تحقیق کند، به این نتیجه خواهد رسید که انگیزه_ای جز صدقه دادن از طرف آن_ها و اهدای ثواب آن به روح اموات ندارد. اجماع اهل سنّت بر آن است که صدقه انسان_های زنده به اموات می_رسد و به حال آنها مفید است، روایاتی که در این زمینه وجود دارد صحیحه و مشهوره است.[7] به عنوان نمونه به دو روایت اشاره می شود:
الف: میمونه می_گوید: پدرم از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ پرسید: یا رسول الله من نذر کرده_ام چنان چه خداوند به من پسری عطا کرد، چند گوسفند در منطقه (بوانه) ذبح کنم، او می_گوید: من درست متوجه نشدم امّا میمونه از 50 گوسفند سخن می گفت.
پیامبر فرمود: آیا در آن منطقه بتی وجود دارد؟ پدر میمونه گفت: خیر، حضرت فرمود: به نذر خود برای خدا، وفا کن.[8] هم چنان که ملاحظه می شود پیامبر بر سؤال خود در مورد وجود بت در جایی که ذبح صورت می_گیرد، تأکید دارد و این نشان می_دهد که تنها نذری حرام است که برای بت_ها باشد، زیرا عادت مردم جاهل بر آن بود، چنان که قرآن می_فرماید: آن چه برای بت_ها کشته می_شود... فسق و گناه است.[9]
ب: پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به دختری که برای مادرش عملی را نذر کرده بود فرمود: به نذر خود عمل کن.[10]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ شیعه شناسی و پاسخ به شبهات، ج1، علی اصغر رضوانی.
2ـ وهابیت مبانی فکری و کارنامه عملی، جعفر سبحانی.
3ـ صلح الإخوان، داود آفندی نقشبندی خالدی.

---------------------------------------------------------
پاورقی :
1. رضوانی، علی اصغر، شیعه شناسی و پاسخ به شبهات،تهران، 1/197ـ 198، نشر مشعر، 1384.
2. بخاری، محمد بن اسماعیل، بیروت،صحیح بخاری 1/2، 1401، دارالفکر للطباعة والنشر و التوزیع.
3. جعفر، سبحانی، وهابیت مبانی فکری و کارنامه عملی، قم، مؤسسه امام صادق ـ علیه السلام ـ، 1380ق، ص 371.
4. احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، 3/356، دارصادر، بیروت.
5. سلیمان بن اشعث سجستانی، ابی داوود، سنن ابی داوود، 1/637، بیروت، دارالفکر والنشر و التوزیع، 1410، ح 2790.
6. خالدی داوود، آفندی نقشبندی، صلح الأخوان، 1306هـ، مطبعة نخبة الأخیار بمبئی، ص 102.
7. شیخ سلامه، قضایی عزامی، فرقان القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ص 133.
8. سلیمان بن اشعث سجستانی، ابی داوود، سنن ابی داوود 2/81، بیروت، 1410، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
9. مائده / 3.
10. کاشف الغطا، شیخ جعفر، منهج الرشاد لمن اراد السداد، ص 547، به نقل از صحیح بخاری کتاب اعتکاف ح 5ـ6ـ 16

منبع: نرم افزار پاسخ 2.5